Sawicki Edward (1833–1924), neurolog, psychiatra, organizator szpitala w Kulparkowie. Ur. w Pieniakach w Złoczowskiem, był synem Józefa, stolarza w Zborowie.
Do gimnazjum S. uczęszczał w Brodach, Brzeżanach i Tarnopolu. W l. 1853–7 studiował teologię na Uniw. Lwow.; po uzyskaniu absolutorium wstąpił na medycynę na UJ, ukończył ją w r. 1863, tu doktoryzował się z interny 15 III 1865. W l. 1862–4 pracował jako asystent katedry fizyki UJ. Wtedy też brał udział w powstańczej działalności Ławy Krakowskiej, pertraktował z zagranicznymi ochotnikami, szczególnie z Włochami, m.in. z wysłannikiem Wiktora Emanuela do Krakowa, a także z Lajosem Gsaki z Węgier, który obiecywał pomoc finansową, w ludziach i broni. Broń i amunicję przechwycili jednak wskutek donosu Austriacy. W powstańczym obozie pod Ojcowem S. organizował lazaret. Gdy Agaton Giller powierzył funkcję komisarza Rządu Narodowego w Krakowie Sewerynowi Elżanowskiemu, S. uznał to za błędne posunięcie i wycofał się z organizacji.
W l. 1864–8 pracował S. jako lekarz prywatny w Tarnopolu, w l. 1868–72 jako lekarz powiatowy w Trembowli, w r. 1870 doktoryzował się dodatkowo z chirurgii w Wiedniu. W r. 1872 odbył na swój koszt podróż do różnych klinik niemieckich i do szwajcarskiej w Zurychu. W r. 1873 liczył na otrzymanie prymariatu całej interny Szpitala Powszechnego we Lwowie (zwłaszcza że wskutek nieszczęśliwych operacji finansowych stracił większość majątku żony), ale został w tym szpitalu tylko prymariuszem dużego męskiego oddziału psychiatrycznego. W r. 1874 zaproponował mu marszałek krajowy Leon Sapieha dyrekcję powstającego szpitala psychiatrycznego w Kulparkowie pod warunkiem odbycia specjalistycznej podróży naukowej. S. za wszystkie swoje oszczędności odbył na przełomie l. 1874 i 1875 podróż do szpitali psychiatrycznych Wielkiej Brytanii, Francji, Belgii, Holandii, Niemiec, Austrii, m.in. nawiązywał kontakty z R. Remarkiem, J. Charcotem, O. Westphalem i W. Meinertem. Po powrocie przedstawił sprawozdanie z tej podróży na posiedzeniu 1 V 1875 Tow. Lekarzy Galicyjskich i opublikował swoje uwagi w rozprawie pt. O publicznej opiece nad obłąkanym i zakładach psychiatrycznych (Lw. 1875) oraz Sprawozdanie dra […] z podróży naukowej (Lw. 1875). Energicznie przystąpił do organizowania szpitala w Kulparkowie, wybudował główny gmach na 500 osób, przeniósł ze Szpitala Powszechnego ze Lwowa jego żeński oddział psychiatryczny, opracował statut dla zakładu, wprowadził do terapii zaobserwowane w Clermont zatrudnianie chorych pracami ogrodniczymi lub rolnymi. Nowy marszałek krajowy Alfred Potocki, choć uznawał zasługi S-ego, poparł jednak na kolejnego dyrektora Kulparkowa narzucanego przez Wiedeń W. Marescha. S. wrócił więc do Szpitala Powszechnego na stanowisko prymariusza III Oddziału Internistycznego, którym kierował w l. 1876–1908. Był to początkowo do r. 1894 oddział ginekologiczny wraz ze stacją obserwacyjną psychiatryczną dla kobiet, potem męsko-żeński oddział neurologiczno-psychiatryczny. Gdy w r. 1877 Marescha zwolniono za nieudolność i niekompetencję i zwrócono się ponownie do S-ego o objęcie dyrektury Kulparkowa, on jednak odmówił, uważając szkody personalne i ogólne wyrządzone przez poprzednika za zbyt trudne do usunięcia. By częściowo wynagrodzić S-emu krzywdę, mianowano go krajowym inspektorem szpitali psychiatrycznych (wtedy już tylko we Lwowie i Krakowie, po zlikwidowaniu oddziałów w Przemyślu i Żółkwi) i powierzono mu pierwsze w Galicji wykłady psychiatrii na Wydz. Filozoficznym Uniw. Lwow., które prowadził w l. 1874–90. Umożliwiono mu też w r. 1879 trzecią podróż do szpitali i uzdrowisk w Austrii, Francji i Włoszech. W l. 1881–3 opiekował się S. m.in. cierpiącym wówczas na przewlekłe stany depresyjne Adamem Chmielowskim (późniejszym bratem Albertem). S. był autorem ponad 50 prac, przede wszystkim neurologicznych, psychiatrycznych, internistycznych, także ogólnomedycznych, m.in. Kilka uwag lekarza w sprawach zdrowia publicznego (Lw. 1872), Listy z podróży i z praktyki (Kr. 1880), O obłędzie kolejnym (alienatio mentis circularis) („Przegl. Lek.” 1875 z. 12), O zachowaniu się naczyń mózgowych w chorobach umysłowych (tamże 1876 z. 2), Wysięk w opłucnej prawej (tamże 1876 z. 50), Rak śródpiersia. Nowotwory opłucnej prawej i lewej (tamże 1877 z. 5), Przyczynek do epidemiologii krajowej. Przypadki meningitis cerebrospinalis epidemica (tamże 1880 z. 43), Paraplegia sinistra (tamże 1886 z. 15), Afazja i agrafia małego stopnia z napadami amencji (tamże 1892 z. 48), Chorea in regione rami motori trigenini po obrażeniu czaszki (tamże 1892 z. 48). Pośmiertnie ukazała się wydana przez P. Pustelnika Psychofizjologia S-ego (Tarnów 1930).
Po przejściu na emeryturę S. praktykował prywatnie we Lwowie. W czasie pierwszej wojny zubożał, w końcu popadł w nędzę, a obustronna zaćma uczyniła go kaleką. Po r. 1920 zaopiekowało się nim Lwowskie Tow. Lekarskie. S. zmarł 13 X 1924 we Lwowie.
Danych o żonie S-ego nie udało się ustalić, dzieci prawdopodobnie nie miał.
Estreicher w. XIX; Konopka, Pol. bibliogr. lek. XIX w.; Spis prac zawartych w 25 rocznikach Przeglądu lekarskiego 1862–1866, Kr. 1887; Herman E., Neurolodzy polscy, W. 1958 s. 36–7; Kośmiński, Słown. lekarzów; Österr. Biogr. Lexikon; – Ryn Z., Brat Albert Chmielowski. Refleksje psychiatryczne, „Arch. Hist. Med.” 1987 z. 4; Tokarz W., Kraków w początkach powstania styczniowego i wyprawa na Miechów, Kr. 1914 II 108; Ziembicki W., Z dziejów szpitalnictwa lwowskiego, „Pol. Gaz. Lek.” 1925 s. 36, 37 (fot.); – Kraków w powstaniu styczniowym, Kr. 1966; Szematyzmy Król. Galicji z l. 1863–1914; Ziembicki W., Kartka z dziejów naszego szpitalnictwa. Edward Sawicki. Wspomnienie, Lw. 1925 (fot.); – Arch. UJ: WL II 54, WL II 206, S II 449; Gł. B. Lek.: Życiorys S-ego, sygn. I/166.
Stanisław Marian Brzozowski